Δεν είναι γνωσταί με ακρίβειαν αι χρονολογίαι γεννήσεως και θανάτου του Θουκυδίδου. Κατά πάσαν πιθανότητα εγεννήθη μεταξύ 460 - 455 π.Χ. και απεβίωσε περί το 400 π.Χ.,άγνωστον πώς. Εκ του ονόματος του πατρός του, Όλορος εικάζεται ότι ήτο θρακικής καταγωγής και η μήτηρ του ήτο η Ηγησιπόλη. Είς έτερος Όλορος, βασιλεύς της Θράκης, ενεπιστεύθη την κόρην του, επίσης Ηγησιπόλη, ως σύζυγον εις τον στρατηγόν Μιλτιάδην τον Αθηναίον, δια τούτο εικάζεται ότι ήτο συγγενής εξ αγχιστείας με τον νικητήν του Μαραθώνος.
Ο Θ. ανήκε εις την μερίδα των ολιγαρχικών εκ του πατρός του όστις ήτο πλουσιώτατος εκ των ορυχείων χρυσού όπου κατείχε εν Σκαπτή Ύλη του Παγγαίου. Χορηγός γενναιόδωρος ο Όλορος του Δήμου απελάμβανε εξαιρετικού κύρους εις την πόλιν, έχων στενάς σχέσεις με τους Αθηναίους ηγέτας. Ο Θ. λοιπόν ανήκων εις τον παραλιακόν δήμον του Αλιμούντος ενεδύθη από νέος φροντισμένης μορφώσεως κατά την εποχήν εις την οποίαν μεσουράνει ο Σωκράτης. Παρά ταύτα η μόρφωσίς του εβασίσθη εις τα κελεύσματα της διδασκαλίας του μεγάλου υλιστού φιλοσόφου Αναξαγόρου και εις τας αρχάς του σοφιστού Αντιφώντος. Ούτω επεκράτησαν εις τον νούν του νεαρού Θ. αι νεωτερίζουσαι αρχαί του διαφωτισμού έναντι των συντηρητικών και ολιγαρχικών απόψεων της σχολής του Σωκράτους.
Παρά την ολιχαρχικήν και συντηρητικήν καταγωγήν του ο Θ. ήτο διαποτισμένος από τας δημοκρατικάς παραδόσεις. Συγγράφει ούτω την Ιστορίαν του συμφώνως τή αρχή του διαχωρισμού της Ηθικής από την Πολιτικήν. Εξιστορών κατ'ουσίαν πολεμικά γεγονότα, κατά βάθος αποδίδει εις τους μεταγενεστέρους την Πολιτικήν Ιστορίαν της τότε Ελλάδος με την μεγίστην γλαφυρότητα,ακρίβειαν και ουδετερότητα.
Εις δε το φιλολογικόν μέρος της συγγραφής του αλλά και εις το ύφος της παρουσιάζει σπανίαν εκφραστικήν δύναμιν εντυπωσιάζων με το δραματικόν στοιχείον κατά την αφήγησιν. Είναι λοιπόν πρότυπον πεζογραφίας και ποιητικής δράσεως σύγγραμμα ιδία εις την περίφημον περιγραφήν του λοιμού των Αθηνών. Ομιλών περί του πολέμου αποδίδει με εντέλεια το δράμα των ανθρώπων και της Ιστορίας. Η "ρητορική" δεινότης της γραφής του είναι το ίδιον τούτο όργανον της τέχνης του Γοργίου. Ούτω παρά το μονότονον εις την παρουσίασιν των πολεμικών γεγονότων, αι αναλυτικόταται παρατηρήσεις του δίδουν την πραγματικήν ερμηνείαν του ιστορικού περιβάλλοντος.
Ο Θ. εξελέγη στρατηγός το 424π.Χ. και επεφορτίσθη με το καθήκον να παρακολουθή τας κινήσεις των Σπαρτιατών εις τας αθηναϊκάς κτήσεις της Θράκης. Μετά την ταπεινωτικήν συνθηκολόγησιν της Αμφιπόλεως ήν επέβαλε ο ικανώτατος στρατηγός Βρασίδας ο Θ. κατηγορήθη διά προδοσίαν και κατεδικάσθη εις θάνατον. Αναγκασθείς να αυτοεξορισθή εις την Σκαπτήν Ύλην της Θράκης παραμένει επί 20 έτη εκεί επισκεπτόμενος κατά διαστήματα την Πελοπόννησον, την Μακεδονίαν, και την Σικελίαν όπου και τα θέατρα του πολέμου τον οποίον μετά την επιστροφήν του ήτις συνέβη μετά την πτώσιν των Τριάκοντα Τυράννων θα περιγράψη. Έργον της ζωής του λοιπόν η εξιστόρησις των γεγονότων του Πελοποννησιακού Πολέμου έως το 21ον έτος αυτού, το 411π.Χ., ο Θ. δεν διαιρεί το σύγγραμμά του αυτό εις βιβλία. Ο χωρισμός των αρχαίων γραμματικών διαιρεί την Ιστορίαν του Θ. εις 8 βιβλία με τίτλον "Θουκυδίδου Ξυγγραφή" ή "Θουκυδίδου Ιστορίαι". Επιστρέψας λοιπόν μετά την ανάκλησιν της ποινής του εις τας Αθήνας το 403 π.Χ. αντικρύζει μίαν πόλιν εντελώς κατεστραμμένην. Συντόμως επιστρέφει πάλιν εις τα κτήματά του εν Σπαπτή Ύλη όπου συνεχίζει την συγγραφήν της ιστορίας του.
Εν αντιθέσει με τον Ηρόδοτον, ο Θ. δεν δέχεται εις την ιστορίαν του την παρέμβασιν των θεών εις τα ανθρώπινα δρώμενα. Οι ηθικοί κανόνες δι' αυτόν είναι άμοιροι της ιστορίας και των εξελίξεών της πολλά μάλα δε εις την πολιτικήν όπου η Ηθική και η Δικαιοσύνη δίδουν την θέσιν των εις το "δέον" δηλαδή εις το πρέπον γενέσθαι. Αυτός είναι ο Ορθολογισμός του Θ. δια την ερμηνείαν των ιστορικών γεγονότων και η παρέμβασις του τυχαίου εις την φύσιν των ανθρωπίνων πραγμάτων άτινα άλλοτε ακμάζουν και άλλοτε καταστρέφονται, εξ αιτίας ενός τυχαίου περιστατικού. Απέναντι εις το θείον και εις το μεταφυσικόν ο Θ. ίσταται αδιάφορος αλλ' ουχί πολέμιος της θρησκείας και των κανόνων της.Κατ' εξοχήν ιστορικός ο Θ. και ουχί χρονογράφος δεν περιορίζει την αντικειμενικότητά του μόνον εις τα γεγονότα άτινα εβίωσεν ο ίδιος και τα οποία δύναται να ελέγξη, αλλά αντλεί τα στοιχεία από προγενεστέρους του αφού τα διασταυρώση πολλαπλώς και εξαντλητικώς. Η ακριβής χρονολόγησις των ιστοριών του είναι κάτι το αξιοθαύμαστον, ούτως ώστε να γνωρίσωμεν ότι ο Πελοποννησιακός Πόλεμος διήρκεσεν 27 έτη με μιάν περίοδον επταετούς "υπόπτου" ανακωχής ενδιαμέσως.
ΠΑΠΟΥΤΣΗ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΠΛΑΛΗ-ΣΩΡΡΑ ΕΛΙΝΑ, ΡΕΜΠΟΥΤΣΙΚΑΣ ΑΝΤΡΕΑΣ, ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ